Ζήλια: Το ανείπωτο τραύμα πίσω από το βλέμμα που δεν χαίρεται με τη χαρά σου

Ακρόαση άρθρου......

Δεν είναι κακός όποιος ζηλεύει. Είναι πληγωμένος. Και πολλές φορές δεν τολμάει να το δει ούτε ο ίδιος, γιατί τον πονάει περισσότερο να παραδεχτεί ότι νιώθει λίγος ή εγκαταλελειμμένος.

Εκείνος που δεν αντέχει τη χαρά, την επιτυχία, τον ενθουσιασμό σου, ορίζει την αξία του μέσα από τη σύγκριση: «Αν πάω καλύτερα απ’ τους άλλους, τότε αξίζω».

Ζήλια και αυτοεκτίμηση: Μια σχέση εσωτερικής ανισορροπίας

Όταν λοιπόν οι άλλοι, και μάλιστα οι «αγαπημένοι» του, λάμπουν, αυτό του ταρακουνάει το εσωτερικό του οικοδόμημα. Δεν ξέρει πώς να αγαπά χωρίς να συγκρίνεται. Πώς να θαυμάζει χωρίς να μειώνεται.

Είναι, κυρίως, θέμα εσωτερικό. Ένα σημάδι ότι κάτι μέσα στο άτομο δεν έχει βρει λύτρωση, αποδοχή ή κατεύθυνση. Η ζήλια, ειδικά όταν αφορά αγαπημένα πρόσωπα, σπάνια σχετίζεται πραγματικά με αυτούς, αλλά συνδέεται με το πώς νιώθει το ίδιο το άτομο για τον εαυτό του και τη ζωή του.

Η ζήλια είναι ένα από τα πιο παρεξηγημένα, αλλά και πιο κοινά ανθρώπινα συναισθήματα. Δεν είναι ένα συναίσθημα που αφορά μόνο τους «άλλους», μπορεί να αγγίξει τον καθένα μας, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες.

Μπορεί να εισβάλει σιωπηλά στη σχέση με έναν φίλο, να κρυφτεί πίσω από ένα συγκαταβατικό σχόλιο, να καταπιεί τη χαρά που θέλαμε να νιώσουμε για το καλό ενός αγαπημένου μας ανθρώπου.

Υπάρχει κάτι σπαρακτικό στο να μην μπορεί κάποιος να χαρεί με τη χαρά σου. Και πιο σπαρακτικό ακόμη, όταν αυτός ο κάποιος είναι κοντινός σου: αδελφός, φίλος, σύντροφος, συνεργάτης.

Ο ζηλόφθονος δεν είναι κατ’ ανάγκη κακόβουλος, αλλά συχνά είναι άνθρωπος που πονάει, που νιώθει ανεπαρκής, που δεν έχει αναγνωριστεί, που δεν του δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να νιώσει ότι αξίζει άνευ όρων.

Ζήλια: Ο καθρέφτης της δικής μας σκιάς

Ο Γιουνγκ είχε πει πως «ό,τι δεν φέρνουμε στη συνείδηση εμφανίζεται στη ζωή μας ως μοίρα».

Η ζήλια είναι μια τέτοια σκιά. Αν δεν την αναγνωρίσεις μέσα σου, θα τη βλέπεις συνεχώς στους άλλους — και θα πιστεύεις πως ο κόσμος σού φέρεται άδικα.

Ο ζηλόφθονος μπορεί να αγαπά ειλικρινά τον άλλον, αλλά αυτή η αγάπη να είναι εγκλωβισμένη στη φυλακή της σύγκρισης. Είναι εκείνος που θα χαμογελάσει αμήχανα όταν του μιλήσεις για μια επιτυχία. Που δεν θα σε ρωτήσει δεύτερη φορά για κάτι καλό που σου συνέβη. Που θα αλλάξει θέμα όταν μοιράζεσαι ενθουσιασμό. Όχι επειδή δεν τον νοιάζεις, αλλά επειδή ο ενθουσιασμός σου του θυμίζει ό,τι δεν έχει νιώσει ο ίδιος.

Ας δούμε ομως: από τι γεννιέται η ζήλια;

Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοαξία
 Όταν κάποιος πιστεύει ότι δεν είναι αρκετά καλός, κάθε επιτυχία άλλου ανθρώπου λειτουργεί σαν απόδειξη της δικής του αποτυχίας. Η λογική του δεν είναι: «Μπράβο, τα κατάφερες», αλλά: «Άρα εγώ είμαι πιο πίσω».

Αίσθηση αδικίας
Ορισμένοι άνθρωποι νιώθουν ότι η ζωή τούς έχει αδικήσει. Πιστεύουν πως προσπάθησαν, κόπιασαν, αλλά δεν ανταμείφθηκαν. Όταν κάποιος κοντινός τους πετυχαίνει κάτι, αυτό μπορεί να εκληφθεί σαν αδικία: «Γιατί εκείνος και όχι εγώ;

Παιδικά βιώματα και γονεϊκές συγκρίσεις
Παιδιά που μεγάλωσαν σε περιβάλλοντα με συγκρίσεις, κριτική ή αδυναμία αποδοχής, μαθαίνουν να βλέπουν τον εαυτό τους μέσα από το πρίσμα της επιτυχίας ή της αποδοχής των άλλων. Η ζήλια στην ενήλικη ζωή είναι συχνά απόηχος αυτών των εμπειριών.

Έλλειψη σκοπού ή νοήματος
Όταν κάποιος νιώθει αποκομμένος από το δικό του μονοπάτι, η ζωή των άλλων φαντάζει πολύ πιο σημαντική, πιο γεμάτη, πιο ενδιαφέρουσα. Δεν είναι πως θέλει να τους «κόψει τα φτερά»· απλώς δεν ξέρει πού είναι τα δικά του.

Ανασφάλεια στις σχέσεις
Σε κάποιες περιπτώσεις, η ζήλια σχετίζεται με τον φόβο της εγκατάλειψης. Αν ο φίλος σου πετυχαίνει, μήπως σε ξεπεράσει; Αν ο αδελφός σου γίνει διάσημος, μήπως σε ξεχάσει; Αν ο σύντροφός σου λάμψει, μήπως στραφεί αλλού;

Και όταν η ζήλια μάς χτυπά προσωπικά…

Δεν είναι εύκολο να είσαι από την άλλη πλευρά — να μοιράζεσαι κάτι όμορφο, κι ο άλλος να δείχνει ψυχρός ή αδιάφορος. Είναι μια μορφή πένθους, καθώς θρηνείς για τη χαρά που δεν μοιράστηκε. Για την αγάπη που δεν στάθηκε αρκετή να νικήσει την ανασφάλεια. Για το «μαζί» που δεν ήταν τόσο μαζί όσο νόμιζες.

Είναι φυσιολογικό να πληγωθείς. Αλλά είναι σημαντικό να θυμηθείς πως «δεν φταις εσύ». Δεν πρέπει να μικραίνεις τα όνειρά σου, να χαμηλώνεις τη λάμψη σου, να κρύβεις τη χαρά σου για να νιώθουν οι άλλοι καλύτερα. Αυτό δεν είναι ενσυναίσθηση, είναι αυτο-ακύρωση.

Αντίθετα, μπορείς να δείξεις κατανόηση χωρίς να χαμηλώνεις τη δική σου φλόγα. Μπορείς να διατηρήσεις όρια, αλλά και να μην πάρεις προσωπικά τη συμπεριφορά. Η ζήλια του άλλου δεν είναι ευθύνη σου. Είναι ευκαιρία δική του να κοιτάξει μέσα του.

Αυτό που προκύπτει ως ερώτημα είναι «Μπορεί να γιατρευτεί η ζήλια;»

Η απάντηση είναι Ναι. Όχι με μαγικό τρόπο, αλλά με ειλικρίνεια, ψυχική εργασία και αγάπη. Όταν κάποιος αρχίσει να βλέπει τη ζήλια του όχι ως ενοχή αλλά ως σύμπτωμα, μπορεί να τη μετατρέψει σε πυξίδα.

Μπορεί να ρωτήσει τον εαυτό του:

•  «Τι μου λείπει και ζηλεύω;»
•  «Ποιο κομμάτι μου αισθάνεται αόρατο;»
• «Πού χρειάζομαι ενίσχυση και δεν τολμώ να τη ζητήσω;»

Η ζήλια, αν την ακούσεις χωρίς φόβο, σου λέει τι ποθείς. Αν την τιθασεύσεις με αυτογνωσία, σου δείχνει τι χρειάζεται να χτίσεις. Κι αν τη μετατρέψεις σε έμπνευση, μπορεί να γίνει η αφετηρία της προσωπικής σου μεταμόρφωσης.

Επίλογος

Η ζήλια είναι πόνος που ζητά κατανόηση. Δεν είναι δείγμα κακίας· είναι δείγμα έλλειψης. Και όπως κάθε έλλειψη, γιατρεύεται όταν την κοιτάξουμε με φως και αλήθεια. Μην ζηλεύεις τη χαρά του άλλου, αλλά  ρώτα τον πώς την έφτιαξε. Μην φθονείς την επιτυχία του, αλλά ρώτα τον πόσο πόνεσε για να την κερδίσει.

Και αν βρεις μέσα σου ένα σκίρτημα που πονά αντί να χαίρεται, μην το αγνοήσεις. Άκουσέ το. Κρύβει μια παλιά ιστορία που περιμένει να ειπωθεί, να γιατρευτεί και να βρει έναν νέο δρόμο.. τον δικό σου.