Τι με φοβίζει στην αρνητική κριτική;

Είναι αρκετές οι φορές, αν όχι κάθε φορά, που πίσω από την τέλεση μίας πράξης μας, υπάρχουν αμέτρητες σκέψεις που μας βασανίζουν. Σκέψεις αρνητικές , στην πλειονότητα τους, όπως η γνώμη των άλλων, αν θα συμφωνήσουν, απορρίψουν την πράξη ή τα λόγια μας, τι θα σκεφτούν κλπ. 

Σε μία κοινωνία που αλληλεπιδρούμε ο ένας με τον άλλο, είναι πολύ λογικό να υπάρχει μεγαλύτερη έκθεση. Η κριτική μπορεί να είναι είτε θετική, είτε αρνητική, ωστόσο αυτή που σίγουρα μας επηρεάζει περισσότερο είναι η αρνητική, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφερόμαστε για τη γνώμη των άλλων, να είμαστε αρεστοί στους άλλους. 

Η ανάγκη μας να ικανοποιούμε τους άλλους, κάποιες φορές και πριν από την ικανοποίηση του ίδιου μας του εαυτού, καθοδηγεί τις επιλογές μας  και την ποιότητα των σχέσεων και της ζωής μας.

Κάθε φορά που μας ασκείται μία αρνητική κριτική, γεννιούνται διάφορες σκέψεις στο μυαλό μας. Η ερμηνεία που θα δώσουμε στην εκάστοτε κριτική,  είναι αυτή που θα δημιουργήσει την αντίδρασή μας και θα προκαλέσει τα αντίστοιχα συναισθήματα.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Ο Φόβος της κριτικής και η ανάγκη ικανοποίησης των αναγκών και των επιθυμιών των άλλων, έχει ως βαθύτερη πεποίθηση, πως οι άλλοι δε θα με αποδεχτούν αν δεν είμαι αυτό που θέλουν. Αυτό το στοιχείο, πολλές φορές μαρτυρά την έλλειψη αυτοεκτίμησης ( «Δεν είμαι αρκετά καλός», «Δε θα με αποδεχτεί κανείς», «Δεν αξίζω»). 

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση αναπτύσσεται από τα πρώτα χρόνια της ζωής του ατόμου.

Σε αυτήν παίζουν σημαντικό ρόλο οι σημαντικοί άλλοι (η οικογένεια, οι φίλοι, το σχολείο κλπ). Αν αισθάνομαι πως είμαι αρεστός ,  αν αισθάνομαι την πλήρη αποδοχή, τότε με αποδέχομαι και νιώθω εμπιστοσύνη και ως προς τις επιλογές μου.

Αν όμως δεν έχω την αποδοχή τους, δε νιώθω πως είμαι αρεστός σε εκείνους, δεν έχω την αγάπη τους, τότε νιώθω πως δεν αξίζω, η αυτοεκτίμηση μου μειώνεται , αλλάζω αυτό που θέλω πραγματικά να είμαι, γίνομαι κάποιος άλλος για να είμαι αρεστός. Προδίδω τις επιθυμίες μου, τα θέλω μου, τις αξίες μου, αρκεί να με θέλουν οι άλλοι, και να μη λένε τίποτα αρνητικό για εμένα. 

Η σκέψη για την γνώμη των άλλων, «τι θα πει ο κόσμος», πολλές φορές αναπτύσσεται από τα πρώτα χρόνια ζωής του ατόμου, και είναι απόρροια σκέψεων και πράξεων των παιδικών και εφηβικών μας χρόνων.

Είναι οι φράσεις που λέει η μαμά, ο μπαμπάς, η γιαγιά, η δασκάλα, είναι η φωνή που μας έλεγε « τι θα πει ο κόσμος».  Και που την κουβαλάμε και αργότερα, γιατί φοβόμαστε να την αποχωριστούμε και να ζήσουμε χωρίς αυτή. Γιατί μας είναι άγνωστος αυτός ο εαυτός, που δεν υπακούει στη φωνή. Και αυτό μας φοβίζει, ακόμη και αν δεν λειτουργεί καλά σε μας, αυτή η φωνή. 

Αρνητική κριτική και κοινωνική φοβία: τι έδειξαν σχετικές έρευνες

Ο Φόβος της αρνητικής κριτικής έχει συσχετιστεί και με την ανάπτυξη κοινωνικής φοβίας. Έρευνες δείχνουν πως ο φόβος της αρνητικής κριτικής αλλά και της αξιολόγησης συνδέεται με ανάπτυξη κοινωνικής φοβίας (SAD).

Αποκτήστε το βιβλίο των Ερώτων, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας: Στις Σκιές του Έρωτα, για τους αιρετικούς της αγάπης 

Σε μελέτη των Birk et al (2019) , 56 συμμετέχοντες, 35 με SAD και 21 υγιείς μάρτυρες, συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια για την αξιολόγηση των διαστάσεων του κοινωνικού άγχους, συμπεριλαμβανομένων των FNE και FPE, καθώς και των συμπτωμάτων του άγχους και της κατάθλιψης.

Οι συμμετέχοντες ολοκλήρωσαν επίσης μια εργασία κοινωνικής αξιολόγησης, η οποία περιλάμβανε θέαση ανθρώπων που εκφέρουν κριτική και επαίνους.

Αν και οι αναλύσεις ολόκληρου του εγκεφάλου δεν αποκάλυψαν σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των αυτό-αναφερόμενων κατασκευών και των νευρικών αποκρίσεων στην κοινωνική αξιολόγηση, οι αναλύσεις περιοχής ενδιαφέροντος για το δείγμα στο σύνολό τους αποκάλυψαν ότι τόσο το FNE όσο και τα συμπτώματα κοινωνικού άγχους συσχετίστηκαν με μεγαλύτερες νευρικές αποκρίσεις τόσο στην κριτική όσο και στον έπαινο.

Περιοχές του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τα συναισθήματα, συμπεριλαμβανομένης της αμυγδαλής και της πρόσθιας νησίδας φάνηκε να έχουν σημαντικές διαφορές. Δεν υπήρχαν σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ FPE ή καταθλιπτικών συμπτωμάτων και νευρικών απαντήσεων στην κριτική ή τον έπαινο για το δείγμα στο σύνολό του.  

Σε άλλη έρευνα του Baron (1988), όπου 83 προπτυχιακοί φοιτητές έλαβαν είτε θετική κριτική, είτε αρνητική για τις εργασίες τους.

Όσοι έλαβαν αρνητική κριτική ανέφεραν μεγαλύτερο θυμό και ένταση και έδειξαν ότι θα ήταν πιο πιθανό να χειριστούν μελλοντικές διαφωνίες μέσω αντίστασης ή αποφυγής και λιγότερο πιθανό να χειριστούν διαφωνίες μέσω συνεργασίας ή συμβιβασμού.

Σε δεύτερη έρευνα του ίδιου ερευνητή, 106 προπτυχιακοί φοιτητές που έλαβαν αρνητική κριτική για την εργασία τους σε μια αρχική εργασία έθεσαν χαμηλότερους στόχους και ανέφεραν χαμηλότερη αυτό-αποτελεσματικότητα σε επόμενες εργασίες από ό,τι τα άτομα που έλαβαν θετική κριτική ή καμία κριτική .

Στη τρίτη έρευνα του ίδιου ερευνητή, 108 υπάλληλοι μιας μεγάλης εταιρείας επεξεργασίας τροφίμων αξιολόγησαν τη σημασία 14 πιθανών αιτιών σύγκρουσης στον οργανισμό τους. Η κακή χρήση της κριτικής έγινε αντιληπτή ως πιο σημαντική αιτία σύγκρουσης και έλαβε υψηλότερες βαθμολογίες από ό,τι ο ανταγωνισμός ή οι διαφωνίες στην εργασία.

Πώς μπορώ να διαχειριστώ αυτές τις σκέψεις και να προχωρήσω;

1) Αναγνωρίζω την φωνή που με καθοδηγεί και με πιέζει

2) Βρίσκω τις δικές μου πραγματικές επιθυμίες και ανάγκες

3) Επιλέγω τα άτομα που θέλω δίπλα μου. Δε χρειάζεται να αρέσω και να μου αρέσουν όλοι

4) Αφήνω πίσω μου περιστατικά που με πλήγωσαν. Τα σκέφτομαι, τα επεξεργάζομαι, εξελίσσομαι μέσα από την κριτική και προχωράω

5) Αποδέχομαι τον εαυτό μου. Του φέρομαι όμορφα και τον ακούω. Ακούω τις ανάγκες του και τις επιθυμίες

6) Δεν πειράζει να μην αρέσω σε όλους. Επιλέγω τα άτομα που ταιριάζουν με τα πιστεύω μου, με εξελίσσουν, με αποδέχονται για αυτό που είμαι

7) Αγαπάω τον εαυτό μου!

Η κριτική, θετική ή αρνητική, καλοπροαίρετη ή μη, είναι κομμάτι της κοινωνίας μας. Καθημερινά δεχόμαστε κριτική για τις πράξεις, τις επιλογές μας, την προσωπικότητα μας. Το πιο σημαντικό κομμάτι είναι πως εμείς διαχειριζόμαστε την κάθε κριτική και πως την χρησιμοποιούμε για την δική μας εξέλιξη, ως άτομα και προσωπικότητες. 

Το παράδοξο μονοπάτι προς το νόημα της ζωής, αποκτήστε το βιβλίο με έκπτωση, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr

Βιβλιογραφία

Baron, R. A. (1988). Negative effects of destructive criticism: Impact on conflict, self-efficacy, and task performance. Journal of Applied Psychology, 73(2), 199–207. https://doi.org/10.1037/0021-9010.73.2.199

Birk, S. L., Horenstein, A., Weeks, J., Olino, T., Heimberg, R., Goldin, P. R., & Gross, J. J. (2019). Neural responses to social evaluation: The role of fear of positive and negative evaluation. Journal of anxiety disorders, 67, 102114. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2019.102114