Απουσία και Απώλεια: Ο δρόμος για την καθημερινή Ευτυχία

Ο Irvin Yalom στο μυθιστόρημα Όταν έκλαψε ο Νίτσε έγραψε πως «Η απελπισία είναι το τίμημα που πληρώνει κανείς για να φτάσει στην αυτογνωσία.»

Αναλύοντας τη φράση αυτή θα φτάσουμε στο συμπέρασμα πως η ανθρώπινη ύπαρξη έχει ως προορισμό την ευτυχία, αλλά στη διαδρομή συναντά τη ματαίωση.

Οι συνειδητές και ασυνείδητες επιθυμίες μας αναζητούν συνεχώς ικανοποίηση και τις περισσότερες φορές δέχονται απόρριψη. Έτσι και η απουσία και η απώλεια, οι κυριότερες αιτίες της ματαίωσης, μας συντροφεύουν στην πορεία μας.

Ταυτόχρονα δε, παραμένουν τα ισχυρότερα κίνητρα για να ολοκληρωθούμε ως προσωπικότητες και αυτό διότι η συναισθηματική ωριμότητα των ανθρώπων έρχεται με τον πόνο.

Στην καθημερινότητά μας, αναζητούμε κυρίως δύο πράγματα. Το πρώτο και κύριο αίτημά μας είναι να αγαπηθούμε. Όμως, ακόμη και αν εισπράξουμε αγάπη, είναι σίγουρο πως θα ματαιωθούμε, επειδή οι άλλοι δεν θα μπορέσουν ποτέ να μας αγαπήσουν, όπως και όσο εμείς θέλουμε.

Εύκολα μπορούμε να το παρατηρήσουμε στους ερωτευμένους ανθρώπους.

Η πιο όμορφη και δημιουργική περίοδος της ζωής είναι η περίοδος του έρωτα και ταυτόχρονα η πιο αφελής, διότι περιμένουμε κάλυψη από το άλλο μισό.

Ενώ ξέρουμε ότι είναι ουτοπικό, αρνούμαστε να μην το ζήσουμε.

Ερωτευόμαστε ξανά και ξανά, θέλουμε να προσκολληθούμε, να αποκτήσουμε εκ νέου μια συμβιωτική σχέση, παρόλο που η απόρριψη των θέλω μας παραμονεύει.

Αποκτήστε το βιβλίο των Ερώτων, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας: Στις Σκιές του Έρωτα, για τους αιρετικούς της αγάπης 

Οι Ιούδες της ζωής μας είναι οι άνθρωποι που θα αγαπήσουμε και θα μας αγαπήσουν. Εάν είμαστε τυχεροί, θα αγαπηθούμε και ίσως και να αγαπήσουμε, αλλά το τίμημα της αγάπης είναι η προδοσία, με αποτέλεσμα η παρουσία του άλλου να γίνεται απουσία. Βεβαίως, προτιμούμε να είμαστε προδομένοι - κρατώντας μέσα μας μια μαζοχιστική γλυκύτητα - παρά προδότες.

Επιλέγουμε να νιώθουμε προδομένοι και όχι προδότες, για να μπορούμε να απαιτούμε τη δική μας ικανοποίηση.

Άλλωστε, πέρα από τον έρωτα, σχεδόν όλα τα ευτυχισμένα γεγονότα της ζωής συνοδεύονται από τη ματαίωση.

Καθόλου τυχαία ο λαός έχει τη ρήση «Σε καλό να μας βγει» κάθε φορά που κάτι καλό συμβαίνει, έστω και σε μια στιγμή γέλιου.

Σαν να μην πιστεύουμε πως μπορεί να έρθει ένα ευτυχές συμβάν, χωρίς να ακολουθήσει και κάτι κακό. Φοβόμαστε τη χαρά και την επιθυμία, γιατί η επιθυμία θα φέρει την απώλεια. Φοβόμαστε να φανερώσουμε τις επιθυμίες του ασυνειδήτου, γιατί αυτές μπορεί να απορριφθούν και πάλι.

Έτσι, το δεύτερο που αναζητούμε είναι η ικανοποίηση των επιθυμιών μας. Το ασυνείδητο εμπεριέχει όχι μόνο όσα οι άλλοι πρόδωσαν εις βάρος μας, τις απώλειες και τις απουσίες, επιθυμίες μας που ματαιώθηκαν αλλά και επιθυμίες των άλλων που εμείς ματαιώσαμε.

Απελευθερώνοντας δηλαδή το ασυνείδητο, διεκδικούμε τον ρόλο του προδότη προς τον άλλον σε ένα συνεχές παιχνίδι προδότη – προδομένου. Γινόμαστε και εμείς οι προδότες των άλλων.

Θα έλεγε κανείς πως από αυτήν τη σκοπιά το ασυνείδητο είναι η φυλακή μας. Από τη μια μεριά καταπιέζουμε το ασυνείδητό μας και αυτό καραδοκεί, καθώς έχει την ανάγκη να συνδεθεί με τον άλλον, ενώ από την άλλη η απελευθέρωσή του θα αποτελέσει την ματαίωση του άλλου. Το ασυνείδητο χαρακτηρίζεται από το δίπολο προδίδω και προδίδομαι. Καταπιέζει αλλά φέρνει στην επιφάνεια την ελπίδα, την παιδική μας πλευρά, τα καταπιεσμένα θέλω. Απελευθερώνει και μετά ματαιώνεται.  

Προκύπτει τότε το εύλογο ερώτημα: «Τότε γιατί δεν μένουμε μόνοι; Γιατί να συνδεθώ με κάποιον, αφού πρόκειται να πονέσω;»

Αν φοβάμαι να συνδεθώ πραγματικά με τον άλλον, συνδέομαι με αυτό που φοβάμαι εξ αρχής: την απουσία του.

Το κενό δεν καλύπτεται ποτέ. Επειδή θα πονέσουμε, καταφεύγουμε σε αμυντικούς μηχανισμούς για την προσωπική μας ψυχική επιβίωση. Για παράδειγμα, ενώ έχουμε έναν άνθρωπο δίπλα μας, προετοιμαζόμαστε για την απώλειά του.

Το λάθος βρίσκεται στο γεγονός ότι αναζητούμε στον άλλον αυτό που θέλουμε και επιθυμούμε αυτό να κρατήσει για πάντα. Ο άλλος θα μας το δώσει προσωρινά. Ό,τι περιμένουμε να είναι αιώνιο και αποκλειστικό, θα μας απογοητεύσει.

Έτσι, ακολουθεί το πένθος, δηλαδή η συνειδητοποίηση απουσίας και νοσταλγία παρουσίας. Μέσα μας δημιουργούμε υποκατάστατα (ψυχικό σώμα) για να μπορέσουμε να αντέξουμε την απώλεια. Όταν χάσουμε τον άλλον, τον εσωτερικεύουμε και τον κρατάμε μέσα μας, μειώνοντας το κενό που νιώθουμε. Παραμένουμε, δηλαδή συνδεδεμένοι εσωτερικά με αυτό που έχουμε χάσει. Η απουσία ενδοβάλλεται και γίνεται εσωτερική παρουσία.

Διαχείριση Διαπροσωπικών Συγκρούσεων: Online Σεμινάριο, χαμηλού κόστους, στην πλατφόρμα του Psyversity. Παρακολουθήστε το σεμινάριο, στον χρόνο που εσείς επιλέγετε, από το κινητό, το tablet ή τον υπολογιστή σας. Παρέχεται βεβαίωση παρακολούθησης.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η ανθρώπινη ύπαρξη έχει γεννηθεί για την ευτυχία παρόλο που κάθε χαρά της ζωής μας την περιμένει μια απώλεια στη γωνία, μια ματαίωση.

Ο πόνος είναι η ευκαιρία της ζωής μας, καθώς η συναισθηματική ωριμότητα του ανθρώπου έχει σχέση με τον πόνο.

Μετά από κάθε απώλεια, απουσία και κάθε θλίψη πρέπει να βρούμε το δρόμο για την ευτυχία. Και αυτή πράγματι βρίσκεται. Ίσως να μην είμαστε τα ίδια άτομα με πριν, αλλά αυτός είναι ο σκοπός. Να βρούμε νέους τρόπους να αναζητούμε την ευτυχία.

Διαβάστε ακόμη στο Psychology.gr τα σχετικά άρθρα:

• Ο χρόνος δεν επουλώνει τις πληγές
• To νόημα, ο σκοπός και η ευτυχία στη ζωή μας