Το αίνιγμα της αγάπης ποιος θα το λύσει;

Τι έιναι αυτό που το λένε αγάπη…  Οι άνθρωποι όσοι διαφορετικοί και να είμαστε έχουμε περίπου κοινές ανάγκες. Μια από τις ισχυρότερες υπαρξιακές ανάγκες μέσα μας, είναι η ανάγκη για αγάπη, η ανάγκη να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε άνευ όρων, η ανάγκη για συνένωση, όσο και αν αυτό πολλές φορές το κρύβουμε ακόμα και από τον ίδιο μας τον εαυτό.

Τι είναι στ’ αλήθεια λοιπόν η αγάπη; Eίναι η αγάπη ένα συναίσθημα, μια ενέργεια ή μήπως είναι μια ιδέα; Υπάρχει αγάπη πραγματική και πως μπορεί να καλλιεργηθεί;   

Η επίγνωση του εγώ και η αγάπη 

Τα βρέφη έχουν πολύ περιορισμένη αίσθηση του «διαχωρισμένου εγώ» και βιώνουν να είναι ένα με την μητέρα τους. H αγάπη και η φροντίδα είναι πολύ βασικές για την ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη. Με τα χρόνια ο άνθρωπος αποκτά επίγνωση του «εγώ» του κάτι που συνεπώς τον φέρνει αντιμέτωπο με το βίωμα της αίσθησης της μοναχικότητας και διαχωριστηκότητας του από τους άλλους και συνεπώς τον φέρνει μπροστά στην υπαρξιακή του μοναξιά.  

Η αγάπη περικλείει την ενότητα, την συνένωση, την αίσθηση του ανήκειν, την βίωση της ενότητας με τους άλλους και συνεπώς την μείωση της μοναξιάς και του κενού που επιφέρει η διαχωριστηκότητα. Αυτή η ανάγκη για διαπροσωπική συνένωση είναι η ισχυρότερη τάση μέσα στον άνθρωπο.

Μια δύναμη που οδηγεί τον άνθρωπο να υπερβεί το συναίσθημα της απομόνωσης και του διαχωρισμού του από τον κόσμο, επιτρέποντας του όμως να διατηρεί την υπαρξιακή του πληρότητα (Φρομ, 2015). 

Ο πόνος της αγάπης 

Την αγάπη την νιώθουμε στην καρδιά για αυτό και είναι δύσκολο να την ορίσουμε, μπορούμε όμως να την βιώσουμε θα μπορούσαμε να πούμε στο επίπεδο που ο καθένας τολμάει και επιδιώκει να συσχετιστεί μαζί της.

Το λέω αυτό, γιατί μέσα από τις ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες των τελευταίων ετών παρατηρώ τους ανθρώπους, τον καθένα ξεχωριστά να έχουν διαμορφώσει την δική τους διαφορετική οπτική στο πως τοποθετούν την αγάπη μέσα τους, πως την ερμηνεύουν και τη στάση που κρατούν απέναντί της, μέσα από τα βιώματα και τις προσωπικές τους εμπειρίες.

Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν συχνά έρχονται και εναποθέτουν την εμπειρία τους και το βίωμά τους με την αγάπη. Αυτό που διαφαίνεται είναι πως η αγάπη σε πολλές των περιπτώσεων δεν είναι μια εύκολη εμπειρία, αλλά κρύβει πολύ πόνο, δάκρυα και αναστεναγμούς. Η αγάπη που δεν πήρα, η αγάπη που με πλήγωσε, η αγάπη που έφυγε, η αγάπη που με μπερδεύει, η αγάπη που με εξουσιάζει, η αγάπη που δεν έζησα, η αγάπη που με μπλόκαρε κ.α. Ως αποτέλεσμα η αγάπη να συνοδεύεται σε πολλούς ανθρώπους με αισθήματα φόβου, στεναχώριας και καημού… 

Αγάπη και πόνος πάνε μαζί; 

Η αγάπη ως συναίσθημα ταιριάζει με το αίσθημα της έντονης στοργής και αφοσίωσης, της χαράς, της πληρότητας, της ευδαιμονίας.

Που xωρά τόσος πόνος μέσα σε αυτήν την ομορφιά;

Στη φιλοσοφία όπως και στις διάφορες θρησκευτικές δοξασίες, η αγάπη θεωρείται ως ύψιστη αρετή που εκπροσωπεί μια βαθιά ευγένεια και συμπόνια για τους άλλους. Πως μπορεί ένα τόσο ευγενές και ύψιστης σημασία συναίσθημα να συνοδεύεται με τόση δυστυχία;

Μήπως τελικά κάνουμε κάτι λάθος εμείς στον τρόπο που δίνουμε και παίρνουμε την αγάπη με τους γύρω μας; 

Καλλιεργώντας την ικανότητα να αγαπώ  

Συχνά λοιπόν οι άνθρωποι στις ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες παρατηρείται πως έρχονται και ακουμπούν τον πόνο τους επειδή δεν αγαπήθηκαν στο βαθμό που ήθελαν ή με τον τρόπο που επιθυμούσαν. Λίγοι μόνο φαίνεται να αναρωτιούνται σε σχέση με την ικανότητά τους οι ίδιοι να αγαπήσουν.

Κάποιοι άλλοι βέβαια με παντελή ειλικρίνεια δηλώνουν πως νιώθουν τελείως παγωμένοι μέσα τους «δεν μπορώ να αγαπήσω κανέναν» λένε και διερωτώνται για την ανικανότητά τους αυτή μένοντας βαθιά πληγωμένοι με τον εαυτό τους. 

Άνθρωποι πληγωμένοι και απογοητευμένοι από την αγάπη που δεν έχουν άλλο να δώσουν σε σχέσεις, που έχουν στερέψει από αγάπη. Οι συνεχείς απογοητεύσεις κάνουν τους ανθρώπους να κλείσουν στην αγάπη να μην έχουν άλλο να δώσουν, αυτό είναι κάτι που τους πληγώνει βαθιά και τους κάνει να νιώθουν απέραντη μοναξιά.

Η Μαρω Βαμβουνάκη στο υπέροχο μυθιστόρημά της «το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης» αναφέρει ωστόσο πως η νόσος, η μελαγχολία δεν είναι αποτέλεσμα της αγάπης που δεν λάβαμε αλλά της αγάπης που έχουμε μέσα μας και δεν μπορέσαμε να διοχετεύσουμε στους γύρω μας.  Η αξόδευτη αγάπη μέσα μας είναι εκείνη που μας τυραννά περισσότερο και η αδυναμία μας τελικά να αγαπήσουμε τους άλλους.

Καταλήγει πως τελικά κερδισμένος δεν είναι αυτός που αγαπιέται αλλά αυτός που έχει την ικανότητα να αγαπήσει βαθιά τον άλλο.

Πως μπορώ λοιπόν να διοχετεύσω την αγάπη μου στους άλλους; Η απάντηση είναι να καλλιεργήσω την ικανότητά να αγαπώ. Μια ικανότητα που δεν διδάχθηκα ποτέ στο σχολείο, ούτε την διάβασα σε κάποιο βιβλίο και που καλούμε να την φέρω στην πράξη μέσα από την συνεχή μου αναμέτρηση με τους σημαντικούς άλλους αλλά και με τον ίδιο μου τον εαυτό.  

Η αγάπη ξεκινά από τον εαυτό 

Στην προσπάθειά του ο άνθρωπος να υπάρξει, να αγαπήσει και να αγαπηθεί δημιούργησε διάφορες μορφές αγάπης. Πρέπει να τις ονομάσουμε όλες αγάπη;

Ένα βασικό ερώτημα είναι πως μπορώ να αγαπήσω αληθινά τον άλλο όταν δεν έχω μάθει να αγαπώ τον ίδιο μου τον εαυτό;

Η απάντηση είναι πως μπορώ να αγαπήσω αλλά σε αυτήν την περίπτωση αγαπώ ανώριμα, η αγάπη γίνεται εξαρτητική, κακοποιητική και παραμορφωμένη, κάτι που δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματική αγάπη.

Αγαπώ τον άλλο με ένα τρόπο ναρκισσιστικό και εγωκεντρικό, αν δεν έχω καλλιεργήσει μια σωστή σχέση με τον εαυτό μου ο άλλος δεν γίνεται παρά μια διαστρεβλωμένη εικόνα στα μάτια μου, που υπάρχει για να καλύπτει τις εγωκεντρικές μου διαθέσεις.

Η Χριστιανική φράση «Αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν» μας διδάσκει την αναγκαιότητα που υπάρχει στο να έχουμε αγαπήσει τον εαυτό μας πρωτίστως για να μπορέσουμε να χωρέσουμε την αγάπη μας για τον άλλο πρόσωπο και αυτή η αγάπη να είναι καθαρή και αυθεντική.

Η εξευγενισμένη αγάπη 

Λίγοι άνθρωποι έχουν ωστόσο την ευκαιρία να βιώσουν την αγάπη στην πιο αγνή και ευγενή της μορφή. Αυτή είναι η ώριμη αγάπη που όπως αναφέρει ο Yalom σε αυτήν την αγάπη υπάρχει μια δυναμική πορεία εξέλιξης και προόδου, σε αυτήν την μορφή αγάπης αγαπώ σημαίνει «φροντίζω για την καλυτέρευση της ζωής και της ανάπτυξης του άλλου».

Ο Φρόμ αναφέρει πως «η ώριμη αγάπη είναι ένωση με την προϋπόθεση ότι ο καθένας διατηρεί την πληρότητα της ύπαρξης του, την ατομικότητα του».

Ο Άγιος Παίσιος ονομάζει αυτήν την μορφή αγάπης, πνευματική αγάπη και αναφέρεται, στην αληθινή, αγνή, και ακριβή μορφή της αγάπης. Έτσι θα λέγαμε πως η αγάπη στην πιο ιδεατή της μορφή είναι κάτι υψηλό, φαντάζει σαν να υπάρχουν πίσω της πολλά σκαλοπάτια που οδηγούν στην κορυφή της.

Δείχνει να έχει πολλές μορφές και διαβαθμίσεις που κανείς προσεγγίζει ανάλογα με την εσωτερική του ωριμότητα και προσωπική του καλλιέργεια και το ψυχικό του σθένος. Το μόνο σίγουρο είναι πως μέσα από την αγάπη τελικά φαίνεται κανείς πως δεν βαθαίνει μόνο προς τον άλλο αλλά και προς τον ίδιο του τον εαυτό.  

Η αληθινή αγάπη είναι μια τέχνη… 

Η αγάπη όπως την προσεγγίζει ο Έρικ Φρομ στο βιβλίο του δεν είναι αποτέλεσμα τυχαιότητας αλλά μαθαίνεται έτσι όπως ακριβώς μαθαίνεται μια επιστήμη ή μια τέχνη, με επιμέλεια, πειθαρχία, συγκέντρωση, υπομονή και το υπέρτατο ενδιαφέρον και ζήλο του μαθητευόμενου για να φτάσει στο στόχο του. 

Έχεις την υπομονή, την μεθοδικότητα και τον ζήλο να εμβαθύνεις στην αγάπη; Γιατί η αγάπη η πραγματική, είναι μια διαδικασία που απαιτεί τελικά κόπο και προσπάθεια και δεξιοτεχνία. Η αγάπη είναι μια τέχνη στην οποία κανείς θα πρέπει να εντρυφήσει και να επενδύσει.

Οι άνθρωποι διψούν για αγάπη, στη σύγχρονη εποχή ωστόσο της εξέλιξης και της προόδου, κανείς δεν είναι διατεθειμένος να δώσει κάτι από τον εαυτό του και τον χρόνο του για να αναπτυχθεί στην αγάπη.

Ο ίδιος συγγραφέας παρατηρεί πως οι ανθρώπινες σχέσεις μοιάζουν να έχουν αγοραστική αξία, χωρίς συναίσθημα.

Η εποχή της γρηγοράδας και της ταχύτητας δεν αφήνει περιθώρια στον άνθρωπο να εστιάσει στον άλλο ούτε στον ίδιο του τον εαυτό, να ρισκάρει και να εμβαθύνει στις σχέσεις του, να υπομένει και να ρισκάρει στην αγάπη, να γνωρίσει τον άλλο στο βάθος του.

Οι άνθρωποι επιπλέον φαίνεται να σπαταλούν πολύ ενέργεια, κόπο και χρήμα σε άλλα αντικείμενα όπως την επαγγελματική επιτυχία, την δύναμη, το γόητρο, το χρήμα κ.α.που θα τους κάνουν πιο αξιαγάπητους στην αγορά των σχέσεων.  

Η ίδια θέληση και το ίδιο κίνητρο δεν δίνεται στην κατάκτηση της «τέχνης της αγάπης», με αποτέλεσμα πολύ λίγοι να μπαίνουν στο κόπο να μάθουν τελικά να αγαπούν και να αγαπιούνται με πιο ουσιαστικό τρόπο.   

Η αγάπη είναι ένα δώρο που σου δίνει η ζωή. Εσύ επιλέγεις αν θέλεις να το ζήσεις και σε ποιο βαθμό θέλεις να το βιώσεις.

Η αληθινή αγάπη είναι δώρο υψηλής αξίας και χρειάζεται να εστιάσεις σε αυτήν αν θέλεις να την καλωσορίσεις στην ζωή σου. Χρειάζεται να καλλιεργήσεις πρώτα την σχέση με τον εαυτό σου και έπειτα την ικανότητά σου να αγαπάς τους άλλους.

Εστιάζοντας στην δική σου πρώτα ικανότητα να αγαπήσεις και στην προσωπική σου εξέλιξη που ξέρεις μπορεί να βρεις και άλλους να συμπορευτείς σε αυτό ταξίδι, που θα σε αγαπήσουν και σένα με τρόπο αληθινό και ουσιαστικό και να έχεις την ευκαιρία να μοιραστείς αυτή την όμορφη εμπειρία συναισθηματικής ολοκλήρωσης και συνένωσης.

 

Βιβλιογραφία: 

Ε,.Φρομ (2015),. Η τέχνη της αγάπης,. Εκδόσεις Δίοπτρα 

Μ,.Βαμβουνάκη,. (2012),. Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης,. Εκδόσεις Ψυχογιός 

Ι., Γιάλομ,.(2003),. Ο δήμιος του έρωτα,.εκδόσεις Άγρα