Έντονα συναισθήματα - παρορμητικές συμπεριφορές: Πως μπορώ να ρυθμίζω τα συναισθήματά μου χωρίς να με καταβάλλουν;

Ακρόαση άρθρου......

Νιώθεις μερικές φορές να εγκλωβίζεσαι σε έναν βαθύ συναισθηματικό κόσμο γεμάτο αμφιθυμία; Νιώθεις ότι τα συναισθήματά σου είναι τόσο έντονα που μοιάζει αδύνατο να τα διαχειριστείς και αν αφεθείς να τα εκφράσεις φοβάσαι ότι δεν τα αντέξεις; Παρατηρείς ότι πάνω στα δύσκολα συναισθήματα οδηγείσαι σε συμπεριφορές παρορμητικές; 

Οι πραγματικές ανάγκες πίσω από το συναίσθημα

Η επίμονη δυσκολία της συναισθηματικής ρύθμισης και οι συναισθηματικές αντιδράσεις που κινούνται σε ένα νήμα δίπολου, έρχονται ως αποτέλεσμα τραύματος, και συγκεκριμένα μια χρόνιας επίπονης εμπειρίας από την παιδική ηλικία.

Συνήθως, η συναισθηματική παραμέληση/στέρηση, ο φόβος εγκατάλειψης και η αστάθεια που λαμβάναμε από τους γονείς, αφήνουν ένα αποτύπωμα γενικότερης ανασφάλειας και φόβου, ανικανοποίητου ως προς τις επιθυμίες και την αναγνωρισιμότητα, κενά στην αίσθηση του αξίζω και της ταυτότητάς μας. 

Έως τα 5 έτη της ζωής μας δρούμε με βάση τη διαίσθηση, δεν έχουμε φίλτρο ούτε τις απαραίτητες γνωστικές δεξιότητες να επεξεργαστούμε το περιβάλλον μας.

Αφουγκραζόμαστε τις συμπεριφορές των γονιών μας, τις προσωπικότητές τους, τα βλέματά τους, και λαμβάνοντας υπόψην τον φυσιολογικό εγωκεντρισμό της παιδικής ηλικίας προσωποποιούμε τις καταστάσεις, εκτιμώντας στο τέλος ότι εμείς είμαστε το λάθος, ότι κάτι με εμάς πάει στραβά, ότι φταίμε. 

Έχει μεγάλη σημασία να θυμηθούμε πώς αντιδρούσε το περιβάλλον μας όταν εκφραζόμασταν εμείς οι ίδιοι συναισθηματικά. Όταν ζητούσαμε κάτι, μια αγκαλιά ή μια άλλη ανάγκη, ή την προσοχή τους, τι μηνύματα λαμβάναμε; Ανταποκρίνονταν στο κλάμα μας;
Πως λειτουργούσαν όταν θυμώναμε ή όταν ήμασταν λυπημένοι;
Ακύρωναν το συναίσθημά μας;
Υπήρχε πίεση να μην εκφραζόμαστε συναισθηματικά ή να μην μιλάμε;
Υπήρχαν όρια;

Πολλές φορές αναπτύσσονται μηχανισμοί έντονης έκφρασης συναισθημάτων όπως ο έντονος θυμός ή ξεσπάσματα, για να διεκδικήσουμε κάτι από τους γονείς μας, μεγαλώνοντας μπορεί ο θυμός να συνεχίζει να είναι ανεξέλεγκτος, γιατί βγαίνει το θυμωμένο αδικημένο παιδί από μέσα μας, το παιδί που παραμελήθηκε, που κακοποιήθηκε με όποιον τρόπο, που τιμωρήθηκε ή που καταπιέστηκε. 

Λόγω λοιπόν της συναισθηματικής στέρησης δεν μας έδωσε κανείς τα εφόδια να ωριμάσουμε και να ενηλικιωθούμε συναισθηματικά, τα κενά παραμένουν ακάλυπτα, και συνεπώς ο τρόπος που αισθανόμασε τα πράγματα είναι όπως τα αισθάνεται ένα μικρό παιδί που δεν μπορεί να τα ερμηνεύσει ούτε και να τα διαχειριστεί. 

Ποιά είναι η σημασία των ακραίων συναισθημάτων;

Από τη στιγμή λοιπόν που ένας συναισθηματικός πόνος είναι ανυπέρβλητος για μία παιδική ψυχή δημιουργείται ένας διαχωρισμός, δηλαδή το διπολικό συναίσθημα. 

Έντονη θλίψη, έντονη χαρά, έντονη βαρεμάρα, έντονος ενθουσιασμός, έντονος θυμός, ενοχές διαρκείας και ντροπή. 

Ένας από τους τρόπους που επιλέγει το μυαλό να μην σκέφτεται τον συναισθηματικό πόνο είναι, ότι νιώθει, να το νιώθει έντονα. Το τραύμα παραμένει παγωμένο, και αν το αγγίξουμε ή πυροδοτηθεί νιώθουμε απειλή. Χωρίς κάποια καθοδήγηση ή συνειδητή επιλογή το μυαλό φτιάχνει ένα πλάνο επιβίωσης. 

Αυτό μπορεί να φανεί πιο καθαρά στις διαπροσωπικές σχέσεις, διότι σε αυτές αναβιώνεται πιο εύκολα το τραύμα μας. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε κάποιον, τον ερωτευόμαστε, τον εξιδανικεύουμε, κάνουμε όνειρα μαζί του, ενθουσιαζόμαστε και το νιώθουμε σε όλο μας το σώμα αλλά μετά χωρίς κάποια σημαντική αιτία φεύγουμε. Ή κάνουμε πράξεις τι οποίες γνωρίζουμε ότι θα προκαλέσουν χάσμα ή σύγκρουση για να οδηγηθούν τα πράγματα σε χωρισμό.

Πώς γίνεται όμως να θέλουμε να αποχωριστούμε κάποιον τον οποίο θαυμάσαμε και αγαπήσαμε τόσο πολύ; 

Στον έντονο θαυμασμό ξυπνά η μεγάλη ανάγκη για σύνδεση, οικειότητα, αγάπη, βγαίνει το στερημένο παιδί που έχει ανάγκη να νιώσει πράγματα, να αγαπήσει κα να αγαπηθεί, από την άλλη όμως, επειδή δεν έχει βιώσει την αγάπη, δεν ξέρει πως είναι, είτε έχει προσπαθήσει στο παρελθόν να τη διεκδικήσει αλλά τελικά ήταν μάταια γιατί δεν υπήρξε ανταπόδοση, είτε έμαθε ότι η αγάπη γίνεται απρόβλεπτη με αρνητικές συνέπειες, θέλοντας να προστατευτεί από το να πληγωθεί για άλλη μία φορά, να απορριφθεί ή να εγκαταλειφθεί, προτιμάει να φύγει.

Πολλές φορές και δίχως να φτάσουμε στον χωρισμό, οι συγκρούσεις μπορει να πυροδοτηθούν από ερεθίσματα που δεν είναι επί της ουσίας απειλητικά για την σχέση, όπως το να μην απαντάει ο/η συντροφος στο τηλέφωνο (μήπως με βαρέθηκε; μήπως είναι με άλλον/άλλη και δεν με θέλει πια;) μία λέξη ή συμπεριφορά του συντρόφου μπορεί να μας προκαλέσει έκρηξη, γιατί ο εγκέφαλος πιάνεται από μικροπράγματα και τα ανιχνεύει ως απειλές δυνητικής απόρριψης.

Κάπως έτσι λοιπόν από την επιθυμία για κάποιον άνθρωπο μπορεί να φτάσουμε στο σημείο να αισθανόμαστε απέχθεια και υποτίμηση για αυτόν. 

Παρορμητικές συμπεριφορές 

Όπως το συναίσθημα βιώνεται ως μια έντονη εσωτερική εμπειρία, έτσι και η συμπεριφορά που ακολουθεί το συναίσθημα γίνεται παρορμητική. 

• Το συναισθηματικό φαγητό
• το αλκοόλ ή οι ουσίες
• η άγνοια κινδύνου
• η σεξουαλική υπερδραστηριότητα
• η ενασχόληση με εμμονές

Eξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό με το συναίσθημα. Να κρατήσουν παγωμένο το τραυματισμένο κομμάτι μέσα μας, ώστε να αποδρούμε από τον πραγματικό πόνο με ότι μέσα έχουμε.

Όλες οι συμπεριφορές αυτές όπως και το συναίσθημα είναι αποφυγές. Αποφυγές από τον πραγματικό φόβο και τις καταστάσεις που μας πυροδοτούν. 

Πως μπορώ να ρυθμίζω τα συναισθήματά μου ώστε να μην με καταβάλλουν; 

Αρχικά, χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας, ότι το συναίσθημα είναι απλώς ένα συναίσθημα ότι ένταση και διάρκεια και αν έχει.

Το συναίσθημα δεν είναι απειλή.

Πολλές φορές λειτουργούμε με βάση τη συναισθηματική λογική, δηλαδή, κρίνουμε και βγάζουμε συμπεράσματα που βασίζονται στο συναίσθημα της στιγμής και όχι στην πραγματικότητα και την αντικειμενικότητα της εκάστοτε κατάστασης. Μπορεί να νιώθουμε μοναξιά και να ξεκινήσουν αυτόματες αρνητικές σκέψεις όπως αφού νιώθω μοναξιά, θα είμαι για πάντα μόνος, το οποίο δεν ευσταθεί και δεν έχει κανένα όφελος.

Το συναίσθημα δεν μας καθορίζει ούτε ως ανθρώπους ούτε ως προς το μέλλον μας. Τα συναισθήματα δεν είναι γεγονότα για να τα πιστεύουμε αρα ότι συμβαίνει ή ακολουθεί του συναισθήματος δεν αντανακλά την αληθινή όψη των πραγμάτων, είναι διαστρεβλωμένο, δυσλειτουργικό και άλλη μια αποφυγή από αυτό που πραγματικά μας ενοχλεί. 

Έπειτα είναι σημαντικό να καταλάβουμε ποιά συναισθήματα είναι αυτά που δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε. Αν είναι ο θυμός και η επιθετικότητα στους άλλους ή τον εαυτό μας μπορούμε να βρούμε εναλλατικούς τρόπους συμπεριφοράς και έκφρασης του θυμού, οι οποίοι θα εξυπηρετούν την εξέφραση του θυμού αλλά με υγιή λειτουργικό τρόπο.

Αν η λύπη είναι δύσκολη στη διαχείριση, χρειάζεται να καταλάβουμε τί την πυροδότησε, να αναδομήσουμε τις αρνητικές σκέψεις που εμφανίζονται, να βρούμε τι να κάνουμε για να αποδεχτούμε το συναίσθημα και να συνεχίζουμε να είμαστε δημιουργικοί και παραγωγικοί χωρίς να το αφήνουμε να μας καταβάλει. Να μάθουμε υγιείς τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων και να εξασκήσουμε την ανεκτικότητά μας στα 'δύσκολα' συναισθήματα ώστε να μην τα αποφεύγουμε. Να ζούμε με βάση το εδώ και τώρα, αποδεχόμενοι την κατάσταση. Το συναίσθημα είναι σαν το κύμα, αρχίζει υψώνεται διαρκεί γαι λίγο αλλά μετά πέφτει και υποχωρεί.

Έτσι συμβαίνει και με το συναίσθημα, ακόμη και αν δεν κάνουμε τίποτα για αυτό, απλώς το υποδεχτούμε και το αφήσουμε ως έχει, θα υποχωρήσει μόνο του φυσιολογικά. Η ένταση και η διαρκεια θα μειωθεί. Αντιθέτως όσο το αποφεύγουμε τόσο μεγαλώνει κα διαιωνίζεται μέσα μας. 

Επομένως, το πρόβλημα δεν είναι το συναίσθημα αυτό καθ' αυτό αλλά η πυροδοτική κατάσταση. Άλλωστε, στο παραπάνω παράδειγμα σχέσης που αναφέρθηκε αν δεν είχαμε το τραύμα μέσα μας, με τα ίδια ερεθίσματα δεν θα είχαμε την ανάγκη να φύγουμε από τη σχέση με το παραμικρό ερέθισμα, ούτε θα ξεσπάσουμε με κάποιον λιγότερο σημαντικό λόγο.

Άρα, η όλη εστίαση που χρειαζόμαστε για να απελευθερωθούμε και να βοηθηθούμε ουσιαστικά είναι να εκτεθούμε και να δουλέψουμε σε αυτά ακριβώς που μας πυροδοτούν.

Έτσι, τα συναισθήματα θα μαλακώσουν, θα γίνουμε πιο ανθεκτικοί, θα νιωθουμε πιο υγιείς και λειτουργικοί πρώτα από όλα για τον εαυτό μας και την ψυχική ηρεμία μας και έπειτα στις σχέσεις μας.

Άλλωστε, όλοι την αγάπη ψάχνουμε, ακόμη και αν τη φοβόμαστε. Για αυτό πρέπει να ανοίξουμε τον εαυτό μας για να μπορέσουμε να προσφέρουμε μια αυθεντική αγκαλιά σε ανθρώπους που μας αξίζουν.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ντελιοπούλου Παναγιώτα - Ψυχοθεραπευτής

Ντελιοπούλου Παναγιώτα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, MSc Κλινική Ψυχολόγος, Γνωστική - Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, Γνωστική Θεραπεία βασισμένη στο Mindfulness σε προβλήματα Άγχους και Διάθεσης. Ψυχολογικές Πρώτες βοήθειες στις περιόδους κρίσης, Θεραπεία εστιασμένη στη Συμπόνια στο Τραύμα και την Αυτοκριτική, Διαχείριση Δύσκολων Συναισθημάτων, Τεχνικές Αποτελεσματικού Γονέα. Συμβουλευτική Υποστήριξη και Αυτοβελτίωση σε προσωπικό επίπεδο και στους τομείς των Σχέσεων και Οικογένειας.

6984338586

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού