Ηδονικός διάδρομος. Βήματα προς την έξοδο

Με ξέρεις, δεν τη μπορώ τη γκρίνια και κυρίως δεν μπορώ αυτή την απελπισία για πράγματα που μόνο εξηγήσεις θέλουν. 
Λοιπόν, κοίτα πως έχουν τα πράγματα. Βρίσκεσαι σε έναν ηδονικό διάδρομο και θέλεις απεγνωσμένα να βγεις.

Πρόσεξες πως χαρακτήρισα το διάδρομο; Ηδονικό. Είναι φυσικό να μην μπορείς να βγεις. Ποιος θα το έκανε άλλωστε; Όχι, δεν είναι δική μου επινόηση αυτή την έκφραση. Οι Philip Brickman και Donald T. Campbell επινόησαν τον όρο το 1971.

Το σταθερό συναισθηματικό επίπεδο στο οποίο πάντοτε επιστρέφουμε

Φυσικά και είσαι ένας νοήμων άνθρωπος. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που ο νους σου σου φωνάζει πως η συνήθεια αυτή μόνο κακό σου προκαλεί. Το έχουμε ξανασυζητήσει όμως. Έχεις μέσα σου και έναν άνθρωπο των σπηλαίων.

Ο πρωτόγονός σου έχει κερδίσει ένα πολύτιμο αντικείμενο. Το έχει στην κατοχή του και αυτό του προκαλεί μεγάλη χαρά. Είναι φυσικό να θέλει να το διατηρήσει ή να επαναλάβει τη διαδικασία απόκτησής του.

Ο Ηδονικός διάδρομος ή Ηδονική προσαρμογή είναι όροι που αναφέρονται στην ιδέα πως κάποιος έχει ένα σχετικά σταθερό συναισθηματικό επίπεδο στο οποίο επιστρέφει πάντα μετά από θετικά ή αρνητικά γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή του. 

Τρέχοντας στον ηδονικό διάδρομο, θέτεις ένα συγκεκριμένο επίπεδο ευχαρίστησης ως σημείο αναφοράς.

Ωστόσο, αυτός ο διάδρομος οδηγεί σε μια  ευτυχία παροδική και σύντομα επιστρέφεις στο αρχικό επίπεδο. Καταλαβαίνεις πως το να κολλήσεις εκεί δεν είναι και τόσο σοφό αφού ό τι και να κάνεις θα επιστρέφεις εκεί από όπου ξεκίνησες και δε θα φτάσεις ποτέ στην ουσιαστική ευχαρίστηση.

Αν, για παράδειγμα, σου αρέσουν τα τυχερά παιχνίδια, ενθουσιάζεσαι όταν κερδίζεις ένα μικροποσό και συνεχίζεις να παίζεις ώσπου δεν βρίσκεις πια τίποτα το ιδιαίτερο στα μικροποσά.

Έτσι, ψάχνοντας να βρεις το επίπεδο της ευχαρίστησης που είχες την πρώτη εκείνη φορά, περνάς σε μεγαλύτερα ποσά. Λίγος καιρός περνά και πάλι βρίσκεσαι στο σημείο ευτυχίας από το οποίο είχες ξεκινήσει.

Τι και αν κερδίζεις μεγαλύτερα ποσά; Έπειτα, νιώθεις ένα απέραντο κενό. Ψάχνοντας και πάλι ένα πολύτιμο αντικείμενο που θα σου δώσει εξίσου μεγάλη χαρά προχωράς σε όλο και μεγαλύτερα στοιχήματα, σε όλο και πιο συχνά και σύντομα εθίζεσαι στη συγκεκριμένη ευτυχία.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί με την κατανάλωση ζάχαρης, τον εθισμό στον καπνό του τσιγάρου, το περίφημο shopping therapy ή με την άνοδό σου στο εργασιακό περιβάλλον, την απόκτηση περισσότερων χρημάτων, τα συνεχώς αυξανόμενα όρια επίδοσης.

Ίσως κάποια μέρα μιλήσουμε για την ευτυχία. Σήμερα το μόνο που θα κάνω είναι να σου υπενθυμίσω κάτι που ήδη γνωρίζεις. Υπάρχει μια συγκεκριμένη κατάσταση στην οποία υπάρχεις.

Φαντάσου ένα σχεδιάγραμμα παρόμοιο με αυτό του καρδιογραφήματος. Αν συμβεί κάτι καλό στη ζωή σου το επίπεδο αυξάνεται περνώντας κατά πολύ τη μέση γραμμή. Αν, πάλι, συμβεί κάτι κακό το επίπεδο μειώνεται κάνοντας βουτιά προς τα κάτω.

Μετά από κάθε καλό ή άσχημο συμβάν ή κατάσταση επιστρέφεις στη γραμμή ηρεμίας.

Όπως μπορείς να δεις η περιήγηση σε έναν ηδονικό διάδρομο σε οδηγεί στην κορυφή και σε γκρεμίζει από εκεί την επόμενη στιγμή. Κάνεις ενέσεις ευτυχίας και όμως πάλι γυρνάς στο κενό σου. Τι θα γινόταν, όμως, αν ανέβαζες την κεντρική γραμμή; το καθημερινό, το γενικό επίπεδο ευτυχίας; Τι θα γινόταν αν δεν είχες πια ανάγκη τέτοιου είδους ενέσεις; αν ήσουν ικανοποιημένος; αν ένιωθες πλήρης όπως είσαι;

Είναι η ευτυχία στον έλεγχο του ατόμου; 

Η έρευνα της Sonja Lyubomirsky δείχνει ότι το 50% της ευτυχίας είναι γενετική, το 10% βασίζεται στις συνθήκες της ζωής και το 40% είναι στον έλεγχο του ατόμου.

Ενώ οι μεταβλητές γενετικής και προσωπικότητας μπορεί σε μεγάλο βαθμό να εξηγήσουν το ηδονικό σου σημείο, οι στόχοι και η επικέντρωσή σου παίζουν  καθοριστικό ρόλο στην καθημερινή σου ευτυχία.

Κάτι τέτοιο σημαίνει πως δεν χρειάζεται να μείνεις στο διάδρομο που έχει καταντήσει rollercoaster, όπως λες. Ο έλεγχος για την αύξηση του επιπέδου της ευτυχίας σου και η απόκτηση της εσωτερικής σου ικανοποιητικής ηρεμίας είναι στα χέρια σου. 

Βλέπεις εκείνο το φως; Είναι η έξοδος. Βημάτισε προς τα εκεί και συνάντησε την ευτυχία. Εδώ δε σου μιλώ για μια ευτυχία που σύντομα θα χαθεί. Σου μιλώ για μια ευτυχία μακροπρόθεσμη, για μια ευτυχισμένη ζωή. 

Μια ευτυχισμένη ζωή δε σημαίνει πως δεν περιλαμβάνει δυσάρεστα γεγονότα, καταστάσεις, συναισθήματα. Σημαίνει πως αθροιστικά έχει περισσότερα θετικά συναισθήματα.

Δες τη γνώση της  θεωρίας του ηδονικού διαδρόμου ως μια ευκαιρία να εστιάσεις σε νέους στόχους που θα σου δώσουν χαρά και ευτυχία σε βάθος. 

Ο τρόπος που μέχρι τώρα σκεφτόσουν την επιτυχία δε σου κάνει πλέον, αποδείχθηκε αναποτελεσματικός. Άλλαξέ τον. Επικεντρώσου σε νέες πιο επωφελείς σκέψεις και ιδέες που γεμίζουν ουσιαστικά την ψυχή σου . Είσαι απεριόριστος. Επιτυχία μπορεί να έχεις σε πολλούς τομείς και το ξέρεις. Διάλεξε κάποιον που να σου προσφέρει και γενική ευτυχία, όχι μόνο τη συγκεκριμένη και σύντομα αναστρέψιμη.

Σίγουρα θυμάσαι τη συζήτησή μας περί συνηθειών. Είναι πολύ δύσκολο να πάψει μια συνήθεια έτσι απλά. Χρειάζεται να αντικατασταθεί από μια άλλη εξίσου ενδιαφέρουσα. 

Τι μπορείς να κάνεις; Πως ο πρωτόγονός θα πάψει να κυνηγά εφήμερα τρόπαια;

Ξεκίνα με το πιο απλό. Σκέψου όλα όσα έχεις σήμερα. Κατέγραψέ τα. Είναι πολλά περισσότερα από όσα τώρα σου έρχονται στο νου. Είναι τα χέρια σου, τα πόδια σου, τα μάτια, τα αυτιά σου, το σπίτι, οι άνθρωποι που σε αγαπούν, η οδοντόβουρτσά σου, το πάπλωμα που σε ζεσταίνει τις νύχτες, το καθημερινό φαγητό που γεμίζει τα πιάτα σου,, το ηλεκτρικό ρεύμα και τόσα άλλα, μικρά και μεγάλα.

Σκέψου πόσα έχει πετύχει μέχρι σήμερα στη ζωή σου, πόσο πολύτιμος έχεις υπάρξει για κάποιους ανθρώπους, πόσα χαμόγελα έχεις προσφέρει και πόσα άλλα έχεις λάβει. Στη συνέχεια διάβασέ τα. Είδες πόσο τυχερός είσαι; Η ευγνωμοσύνη είναι από τα πιο μεταμορφωτικά συναισθήματα και ενισχύει κατά πολύ την ευτυχία. Να την θυμάσαι στην καθημερινότητά σου.

Να τη θυμάσαι και να είσαι παρών στις στιγμές σου. Ζήσε τις στιγμές, ζήσε το τώρα. Βούτηξε ολόκληρος μέσα σε αυτό. Εξάλλου είναι το μόνο που έχεις.

Κράτα μια πιο αισιόδοξη στάση προς τη ζωή.

Έρευνες έχουν δείξει πως τόσο οι αισιόδοξοι όσο και οι απαισιόδοξοι άνθρωποι έχουν κατά μέσο όρο τις ίδιες καλές και κακές στιγμές.

Η διαφορά ανάμεσά τους πως οι αισιόδοξοι καταφέρνουν να κάνουν θετικές σκέψεις, κινήσεις, αλλαγές έτσι ώστε να αντισταθμίσουν την αρνητικότητα δυσάρεστων καταστάσεων. Αντίθετα οι απαισιόδοξοι παραμένουν μέσα στο πρόβλημα χωρίς να κάνουν κάτι γι’ αυτό.

Αποδέξου τα συναισθήματά σου είτε αυτά είναι θετικά είτε είναι αρνητικά. Κάθε συναίσθημα έχει τη δική του αξία και το δικό του προστατευτικό ρόλο στη ζωή σου.

Ζήσε σε ένα θετικό περιβάλλον, ένα περιβάλλον που ενισχύει την μοναδικότητά σου. Στο συντροφικό, στο κοινωνικό, στο επαγγελματικό επίπεδο επίλεξε ανθρώπους που σε κάνουν να χαμογελάς, που σε βοηθούν να εξελίσσεσαι, που σε κάνουν καλύτερο, που μπορείτε να πιαστείτε χέρι με χέρι και να προχωρήσετε μαζί.

Θέσε νέους, καταπληκτικούς στόχους. Θέσε στόχους που έχουν ιδιαίτερη σημασία για εσένα, που συμβαδίζουν με τις αξίες και τα όνειρά σου, που ενισχύουν τη δική σου ανάπτυξη αλλά και την ανάπτυξη των άλλων. Θέσε στόχους που θα αποτελέσουν τα δικά σου μοναδικά αποτυπώματα στον κόσμο μας. Τα χρειαζόμαστε. Σε χρειαζόμαστε. 

Ξεκινώντας να εργάζεσαι πάνω σε ένα τέτοιου είδους έργο θα γεμίσεις με ενθουσιασμό, θα παθιαστείς, θα κάνεις όλο και περισσότερες κινήσεις που θα σε οδηγήσουν σε αυτόν, θα δεις τη ζωή σου να αλλάζει μέρα με τη μέρα. 

Τι σε κάνει, λοιπόν, να παθιάζεσαι; Τι μπορείς να πετύχεις; Ποια εφόδια απαιτούνται; Πως θα κατακτήσεις τη δική σου κορυφή; Πως μπορείς να μοιραστείς την ιδέα σου;

Τέλος, θυμήσου, ο σκηνογράφος της ταινίας είσαι εσύ. Φτιάξε ένα όμορφο σκηνικό και σύντομα θα νιώσεις ένα με εκείνο, θα φορέσεις τα κατάλληλα ρούχα, θα σκηνοθετήσεις το πιο ταιριαστό σου έργο και θα πρωταγωνιστήσεις. Εσύ εκεί, στη σκηνή κι εγώ ανάμεσα στο πλήθος, να χειροκροτώ.